Fot. wid.org.pl
Historia II Brygady Legionów Polskich, zwanej też Żelazną, łączy się nierozerwalnie ze szlakiem bojowym w Karpatach Wschodnich na przełomie 1914 i 1915 roku. Właśnie tam doświadczenie bojowe zdobywali znani dzisiaj polscy bohaterowie narodowi Józef Haller, Bolesław Roja i Marian Żegota-Januszajtis. Pod ich rozkazami legioniści stoczyli zacięte bitwy m.in. pod Rafajłową czy Mołotkowem.
W tej ostatniej walce, do której doszło 29 października 1914 roku, Rosjanie dysponowali znaczną przewagą, zarówno w liczbie bagnetów, jak i techniczną. Porażka pod Mołotkowem okazała się kosztowna dla Legionów Polskich, gdyż poległo tam około 200 żołnierzy, a rannych zostało około 480. Aż 200 uznano za zaginionych, prawdopodobnie większość z nich trafiła do niewoli.
Z inicjatywy Fundacji Wolność i Demokracja przeprowadzono prace rewaloryzacyjne mogiły II Brygady Legionów w Mołotkowie. Ich celem było przywrócenie godnego stanu zbiorowej mogiły żołnierzy Wojska Polskiego. Odnowienie mogiły zapobiegnie postępującej destrukcji tego miejsca pamięci, a sporządzenie alejki pozwoli odwiedzającym na łatwe dotarcie do mogiły polskich bohaterów.
Fot. wid.org.pl
„Fundacja jest wierna zasadzie: „doceniamy przeszłość, patrzymy w przyszłość”, doskonale rozumiejąc, że bez historii budowanie jutra jest niemożliwe. Dbanie o miejsca pamięci oraz spuściznę kulturalną narodu polskiego jest jedną z głównych dziedzin naszej działalności. Przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizujemy szereg inicjatyw z zakresu zachowania w należytym stanie cmentarzy i kwater żołnierzy Wojska Polskiego poza granicami kraju” – powiedział Marcin Demcio z Fundacji Wolność i Demokracja.
Od 2017 roku instytucja pełni stałą opiekę nad miejscami pamięci narodowej na Ukrainie. Przy współpracy z Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankowsku, dawnym Stanisławowie, oraz Towarzystwem Kultury Polskiej „Przyjaźń” dba o mogiły legionistów w: Bohorodczanach, Rohatyniu, Nadwórnej, Mołotkowie, Sołotwinie, Pasiecznej, Zielonej oraz Rafajłowej.
Fot. wid.org.pl
Opieką są objęte 24 nekropolie oraz miejsca spoczynku polskich bohaterów poległych za wolność Ojczyzny. Do najbardziej znanych należą: Cmentarz Obrońców Lwowa – Cmentarz Orląt Lwowskich, Kwatera Powstańców Styczniowych czy Cmentarz pomordowanej polskiej inteligencji w Czarnym Lesie. Co roku odnawiane są miejsca pamięci, których stan niejednokrotnie potrzebuje natychmiastowej interwencji remontowo-konserwatorskiej.
Sprawowane przez Fundację Wolność i Demokracja prace można podzielić na trzy kategorie: opieka, czyliuporządkowanie terenu cmentarzy i kwater, prace remontowe oraz prace renowacyjno-konserwatorskie. Mimo trudnej sytuacji pandemicznej, a następnie pełnoskalowej wojny, ta działalność nie zanika. Prace są finansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Tekst: Danuta Stefanko
