Fot. polona.pl
Aleksander Fredro jest postacią zaiste różnostronną. Samouk, a jednocześnie wyśmienity komediopisarz i poeta. Walczył w Armii Księstwa Warszawskiego, był oficerem wojsk napoleońskich, za co otrzymał najwyższe polskie odznaczenie wojenne – Virtuti Militari. W roku bieżącym mija 230. rocznica jego urodzin. Z tej też okazji w ramach 8 Dni Kultury Polskiej w Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku zostanie przedstawiony monospektakl „Trzy po trzy. Zapiski starucha”. Tymczasem przedstawiamy najciekawsze karty życiorysu Aleksandra Fredry.
Dzieciństwo i służba wojskowa
Aleksander Fredro urodził się 20 czerwca 1793 roku w Surochowie pod Przemyślem w bogatej rodzinie szlacheckiej. Naukę pobierał w domu, ale niezbyt gruntownie i długo, bo jako 16-letni chłopak wstąpił do armii napoleońskiej Księstwa Warszawskiego, której towarzyszył aż do upadku Cesarstwa Francuskiego w 1814. Walczył pod Dreznem i Lipskiem, uczestniczył w wyprawie na Moskwę, gdzie trafił do niewoli rosyjskiej, jednak udało mu się uciec w przebraniu wieśniaka. Pełnił funkcję oficera, z czasem dosłużył się rangi kapitana. Aleksander Fredro został odznaczony złotym krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Legii Honorowej.
Po opuszczeniu armii osiadł w Bieńkowej Wiszni, majątku ojca, niedaleko Lwowa, gdzie zasłużył sobie na miano awanturnika. Jak na polskiego XIX-wiecznego pisarza żył zamożnie i wygodnie. Jego romans z Zofią Skarbkową, żoną jednej z najbardziej wpływowych postaci ówczesnej Galicji – Stanisława Skarbka – zakończył się skandalem i rozwodem, który w owych czasach był rzeczą niesłychaną.
Fot. lvivcenter.org
Aleksander Fredro starał się o Zofię w ciągu dziesięciu lat. Ostatecznie ożenił się z nią w 1828 roku i było to małżeństwo bardzo szczęśliwe. Mieli dwójkę dzieci. Nie zaniedbując majątku rodzinnego, Aleksander Fredro brał czynny udział w życiu społecznym ziemiaństwa. Lata 1850-55 spędził z rodziną w Paryżu. Był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a od 1873 członkiem Akademii Umiejętności.
Twórczość Aleksandra Fredry
Był samoukiem. Zaczął tworzyć jako dojrzały mężczyzna. Właśnie po trzydziestce ustatkował się i bardzo się zmienił. Dawny awanturnik został członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, był posłem Galicyjskiego Sejmu Krajowego oraz członkiem Lwowskiej Rady Narodowej. Pochłaniało go też pisanie. Aleksander Fredro tworzył komedie obyczajowe z życia szlachty, głównie prowincjonalnej. Pisał również wiersze, poematy, aforyzmy. Debiutował w 1817 roku, jednak nie wpisał się nurt romantyzmu. Pisał dla teatru, głównie lwowskiego. Napisał kilkadziesiąt utworów scenicznych.
Do najbardziej znanych i najczęściej wystawianych do dziś dzieł należą „Zemsta”, „Śluby panieńskie”, „Mąż i żona” czy „Pan Jowialski”. Osią intrygi tych komedii są zazwyczaj pieniądze, miłość i małżeństwo, a głównie dylemat: czy zawrzeć małżeństwo dla pieniędzy, czy wziąć ślub z miłości. W niemal wszystkich komediach Aleksandra Fredry zwycięża miłość. Szczere uczucie pokonuje wszystkie przeciwności – opór rodziny, intrygi i komplikacje finansowe. Właśnie to uznanie wartości miłości, życia rodzinnego i cnót domowych jest wyznaniem wiary autora pomawianego o niemoralność.
Fot. polona.pl
Aleksander Fredro wprowadzał do utworów akcenty humorystyczne i elementy komiki ludowego teatru. Jego utwory weszły na stałe do kanonu polskiej literatury i teatru. Jego bajki, wśród których „Małpa w kąpieli”, „Zupa na gwoździu” czy „Paweł i Gaweł” są ponadczasowymi w literaturze dziecięcej. Pod koniec życia Aleksander Fredro objął dowództwo kampanii polskiej w czasie Wiosny Ludów. Zajmował się sprawami teatrów i bibliotek Ossolińskich.
Aleksander Fredro zmarł 15 lipca 1876 roku we Lwowie. Zostawił swojemu synowi instrukcje, w jakim porządku mają być wydawane jego dzieła i według jakich zasad wystawiane. Wierzył, że zainteresowanie jego twórczością z upływem lat będzie rosnąć. Obecnie twórca należy do najczęściej wystawianych polskich dramatopisarzy.
Opracowane na podst. dzieje.pl, polskieradio.pl, culture.pl
