Fot. Danuta Stefanko
W miejscowości Dytiatyn w obwodzie iwanofrankiwskim 17 września 2022 roku uczczono żołnierzy, poległych w obronie wzgórza 385 z rąk bolszewików. Do bitwy doszło w 1920 roku. W obchodach 102. rocznicy wzięli udział Polacy i Ukraińcy, przedstawiciele władz państwowych, dyplomaci, przedstawiciele polskich organizacji pozarządowych oraz miejscowa ludność.
„Te największe zwycięstwa w wojnie były możliwe dzięki temu, że w różnych miejscach, o których często nic nie wiemy, odbywały się lokalne boje. Pochłaniały bardzo wielką ofiarę naszych żołnierzy, ale gdyby nie ich ofiarność, to całe zwycięstwo nad bolszewikami i zatrzymanie pochodu, który szedł na Zachód, nie byłoby możliwe. Musimy uświadomić, jak ważne było to, co zrobili tutaj ci żołnierze. To są prawdziwi obrońcy Ojczyzny” – powiedziała konsul generalna Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie Eliza Dzwonkiewicz.
Na Polskim Cmentarzu Wojennym została odprawiona uroczysta Msza Święta w intencji 600 bohaterów z 13 Pułku Piechoty i 8 Brygady Artylerii, którzy dzięki swojemu poświęceniu zatrzymali pochód bolszewików. To pozwoliło na uratowanie przed rozbiciem polskiej dywizji piechoty oraz sprzymierzonej ukraińskiej konnicy.
Fot. Danuta Stefanko
„Jestem Polką i patriotką. To nasz obowiązek, oddać hołd żołnierzom, którzy walczyli o niepodległość Polski z bolszewikami. Teraz mamy jeszcze jeden dowód tego, że Rosja zawsze chciała zajmować obce terytoria. Moje pokolenie przeżywa już drugą wojnę” – powiedziała uczestniczka obchodów Władysława Dobosiewicz.
Zebrani modlili się również w intencji obrońców Ukrainy, którzy walcząc o wolność, niepodległość i integralność terytorialną państwa ukraińskiego, a zarazem wartości i bezpieczeństwo świata zachodniego, codziennie oddają swoje życia.
„W ówczesnym Wojsku Polskim walczyli również Ukraińcy z naszych terenów, chcemy też ich upamiętnić. Im dłużej żyje w nas pamięć, tym dłużej żyjemy my i nasze narody. Wróg został ten sam. Trwa wojna moskowii z Ukrainą. Tylko wspólnie z naszymi przyjaciółmi, braćmi, partnerami, pamiętając o naszej owocnej współpracy w przeszłości, zwyciężymy tego wroga teraz” – powiedział przewodniczący Iwanofrankiwskiej Rejonowej Administracji Państwowej Ołeksandr Jaroszczuk.
Fot. Danuta Stefanko
Po Mszy Świętej zostały odczytane listy oficjalne, które wystosowali marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Elżbieta Witek oraz szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk. Później uczestnicy obchodów złożyli kwiaty i zapalili znicze przed pomnikiem upamiętniającym obronę wzgórza 385.
„Zawsze chciałem być tutaj z rodziną i przyjaciółmi, żeby pokazać im to miejsce naszych bohaterów, którzy walczyli wspólnie z Ukraińcami przed najazdem bolszewickim na wolny kraj, przed hordami moskiewskimi. Mój śp. stryj Wincenty Tomasiewicz walczył w oddziałach polskich, ale też na froncie wschodnim spotykał się z Ukraińcami. Jest to w pamięci mojej rodziny, razem wysadzili pociąg sowiecki” – opowiedział rycerz Świętego Jana Pawła II z Warszawy Bogumił Tomasiewicz.
Na wzgórzu 385 od lat stał krzyż, upamiętniający bohaterski czyn polskich żołnierzy. Dopiero w 2015 roku w tym miejscu odbudowano ze środków Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Polski Cmentarz Wojenny. Opiekują się nim bracia franciszkanie z pobliskich Bołszowiec.
Fot. Danuta Stefanko
„Gromadzimy się na miejscu, gdzie 102 lata temu rozległa się krwawa bitwa Wojska Polskiego z bolszewikami. Była to bitwa stoczona wraz z żołnierzami ukraińskimi. Jest to dla nas przykładem, że możemy coś wspólnie zrobić, mimo różnych manipulacji. Dzisiaj spotykamy się, aby modlić się o zbawienie poległych żołnierzy i zwycięstwo dla nas. Ten krzyż, który stoi pośród pola w Dytiatyniu łączy nas, daje nadzieję” – mówił o. Stanisław Kawa OFM Conv.
Po klęsce w bitwie warszawskiej Armia Czerwona cofała się przed nacierającym Wojskiem Polskim. Jednak 16 września 1920 roku doszło do kontrataku. Podczas obrony wzgórza 385 Polacy odparli pięć ataków prawie czterokrotnie liczniejszych wojsk bolszewickich. Walki te nazwano polskimi Termopilami. Na pamiątkę bohaterstwa polskich obrońców, na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie umieszczono tablicę z napisem „Dytiatyn 16 IX 1920”.
Tekst: Danuta Stefanko
Program Radia CKPiDE:
Zdjęcia: Danuta Stefanko
