Jeremi Przybora i Jerzy Wasowski w filmie „Upał” (Fot. Polfilm / East News)

Jerzy Wasowski jest jednym z najwybitniejszych twórców powojennej polskiej piosenki. Kompozytor, pianista, piosenkarz, autor tekstów, satyryk, reżyser, ale też aktor jest najbardziej znany z Kabaretu Starszych Panów. W roku 2023 mija 110. rocznica z dnia jego urodzin, zatem przedstawiamy najciekawsze karty jego życiorysu.

Młodość i wykształcenie Jerzego Wasowskiego

Jerzy Ryszard Wasowski urodził się 31 maja 1913 roku w Warszawie w rodzinie dziennikarza, wykładowcy i działacza społeczno-politycznego pochodzenia żydowskiego Józefa Wasowskiego i Marii Breslauer. Już od dziecka interesował się muzyką, jako pięciolatek zaczął grać na fortepianie. W wieku kilkunastu lat rodzice chcieli go oddać do szkoły muzycznej, jednak po zaprezentowaniu przed komisją swoich umiejętności, przyszły kompozytor usłyszał tylko, że „o takim jazzie mowy nie ma”.

Rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej. Lubił przedmioty techniczne i majsterkowanie, więc zawód inżyniera wydawał mu się czymś bardzo fascynującym. Po uzyskaniu dyplomu na Wydziale Elektromechaniki, w 1938 roku rozpoczął praktykę w Polskim Radiu, pracując w działach amplifikatorni, nagrań i transmisji. Tuż przed wojną poznał Jeremiego Przyborę, który pracował tam jako spiker.

Jerzy Wasowski w filmie „Dziadek do orzechów” (Fot. Studio Filmowe Kadr / Filmoteka Narodowa)

Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku Jerzemu Wasowskiemu udało się uruchomić uszkodzony nadajnik radiowy Warszawy II, dzięki czemu było możliwe nadawanie komunikatów Polskiego Radia. Jego inżynierski talent umożliwił między innymi transmisję przemówień prezydenta stolicy Stefana Starzyńskiego.

W okresie okupacji przebywał w majątku hrabiostwa Zamoyskich w Trzebieniu, gdzie wraz z właścicielami prowadził tajne nauczanie w szkole średniej. Wykładał przedmioty ścisłe, uczył też muzyki i rysunku. Zamiłowania pedagogiczne sprawiły, że po wojnie prowadził również kursy dla realizatorów dźwięku. Był świetnym kreślarzem, miał zdolności graficzne, co wynika z jego zapisów nutowych.

Jerzy Wasowski w powojennej Polsce

W latach 1945-1946 Jerzy Wasowski pracował w Polskim Radiu w działach technicznych i jako spiker. Trafił też do zespołu Miejskich Teatrów Dramatycznych w Warszawie, gdzie był aktorem, a później kompozytorem. Postanowił zrezygnować z kariery naukowej i poświęcić się muzyce. Jego zdaniem komponowanie było najprzyjemniejszym sposobem na utrzymanie rodziny. W ciągu 38 lat żył w małżeństwie z Marią Dobrzyńską, aktorką teatralną i radiową. Mieli też syna Grzegorza.

Jarema Stępowski, Jerzy Wasowski i Jeremi Przybora w filmie „Upał” (Fot. Studio Filmowe Kadr / Filmoteka Narodowa)

Jeżeli chodzi o jego relacje z muzyką, Jerzy Wasowski był samoukiem. Jak tłumaczył, całe zadanie polega na tym, żeby każdej sylabie przyporządkować jakiś dźwięk. Mawiał, że stara się każdej sylabie przyporządkować coraz to inny dźwięk, żeby zachować rozmaitość.

W 1948 roku powrócił do Radia Warszawa, gdzie kierował działem reżyserii muzycznej i nagrań, po czym został głównym reżyserem akustycznym. Opracował skrypt zasad reżyserii dźwięku. W 1949 roku znany już w artystycznym środowisku Jeremi Przybora namówił Jerzego Wasowskiego do stworzenia radiowego teatrzyku Eterek oraz komponowania utworów dla niego.

Jerzy Wasowski został zastępcą kierownika działu emisji Polskiego Radia, później reżyserem, a następnie starszym redaktorem Teatru Humoru i Satyry. W latach 1954-1973 zajmował się głównie reżyserią radiową, niekiedy telewizyjną. Został doradcą do spraw muzyki rozrywkowej przewodniczącego Radiokomitetu. Równocześnie pracował też jako lektor i aktor.

Kabaret Starszych Panów

W 1958 roku Jerzy Wasowski i Jeremi Przybora stworzyli telewizyjny Kabaret Starszych Panów. Ten duet zapewnił widzom kilka odcinków pełnych lekkich piosenek wypełnionych poezją i satyrą. Zyskał on ogromną sympatię widzów. Kabaret Starszych Panów był nadawany w latach 1958-1966 w Telewizji Polskiej, a w formie słuchowiska także na antenie Polskiego Radia.

Jerzy Wasowski w Kabarecie Starszych Panów (Fot. polskieradio.pl)

Do historii przeszły słynne piosenki: „Wesołe jest życie staruszka”, „Nie odchodź” czy „Tanie dranie”. Jerzy Wasowski skomponował około 700 piosenek, 150 ilustracji muzycznych do słuchowisk radiowych, widowisk telewizyjnych, filmów animowanych i fabularnych oraz sztuk teatralnych, a także około 100 piosenek dla dzieci.

Kompozytor zmarł 29 września 1984 roku. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W ankiecie na najważniejsze osobowości telewizyjne „Koniec wieku” przeprowadzonej w 1999 roku Jerzy Wasowski zajął wraz z Jeremim Przyborą drugie miejsce.

Opr. na podst. viva.pl, culture.pl, polskieradio.pl