Cyprian Kamil Norwid (Fot. agencja-informacyjna.com)
W roku 2021, a dokładniej 24 września, obchodzona będzie 200. rocznica urodzin wybitnego twórcy romantycznego, poety, pisarza, dramaturga, a także grafika, malarza i rzeźbiarza Cypriana Kamila Norwida. Z tej okazji Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok bieżący między innymi rokiem Norwida, a więc zapraszamy do poznania życiorysu tej słynnej postaci.
Dzieciństwo i nauka młodego Norwida
Cyprian Kamil Norwid, a właściwie Cyprian Ksawery Gerard Walenty Norwid herbu Topór urodził się 24 września 1821 roku w wiosce Laskowo-Głuchy pod Radzyminem. Imię Kamil wybrał sobie przy bierzmowaniu. Miał trójkę starszego rodzeństwa: braci, Ludwika i Ksawerego oraz siostrę Paulinę. Ojciec, Jan, był asesorem m.in. w sądzie głównym guberni Mińskiej. Rodzeństwo zostało osierocone przez matkę, Ludwikę Zdzieborską, w 1825 roku.
Po śmierci matki czteroletni Cyprian trafił pod skrzydła gościnnej, żyjącej staropolską tradycją babki ze strony matki Anny Hilarii Sobieskiej. Po wybuchu Powstania Listopadowego wraz z ojcem i rodzeństwem przeniósł się do Warszawy, ówczesnej stolicy Królestwa Polskiego.
We wrześniu 1831 roku rozpoczął naukę w gimnazjum, którą jednak przerwał, nie ukończywszy piątej klasy, po czym wstąpił do prywatnej szkoły malarskiej. Studia malarskie kontynuował w Krakowie, a następnie za granicą w różnych miejscach, od kiedy w wieku 21 lat wyjechał z kraju, by już nigdy do niego nie powrócić.
Warszawa, ul. Orla, brama domu, w którym mieszkał C.K. Norwid, 1946 r. (Fot. Polona)
Cyprian Kamil Norwid na emigracji
Odwiedził Drezno, Wenecję, Florencję, wreszcie Rzym. Tam poznał miłość swojego życia – Marię Kalergis, jedną z najpiękniejszych i najbardziej adorowanych kobiet ówczesnej Europy. Choć nie odwzajemniała jego uczuć, mimo braku środków, Cyprian Kamil Norwid udał się w podróż za obiektem swych westchnień po całej Europie.
W końcu znalazł się w Berlinie, gdzie nawiązał liczne kontakty towarzyskie, artystyczne i polityczne. Wskutek niefortunnego splotu okoliczności, trafił na kilka tygodni do więzienia za kontakty z emisariuszami polskiego ruchu niepodległościowego. Fatalne warunki sprawiły, że utracił słuch. Po wyjściu z więzienia opuścił Prusy. Kontynuował podróże. Odwiedził Belgię. We Włoszech poznał Adama Mickiewicza i Zygmunta Krasińskiego, a we Francji, w Paryżu, spotkał się z bardzo chorym już Juliuszem Słowackim i Fryderykiem Chopinem.
Podczas pobytu w Paryżu poeta publikował w „Gońcu polskim”, żył w biedzie. Postępowała u niego utrata słuchu, zaczął też mieć kłopoty ze wzrokiem. Bezkompromisowy i konsekwentny w swoich poglądach szybko znalazł się na marginesie życia emigracji. Jego dzieła nie znalazły uznania współczesnych poecie.
Zmęczony biedą i niepowodzeniami poeta chciał wyemigrować do USA. W lutym 1853 dotarł do Nowego Jorku, gdzie znalazł dobrze płatne stanowisko w pracowni graficznej. Jesienią jednak wybuchła wojna krymska i poeta postanowił wrócić do Europy. Zamieszkał początkowo w Londynie, po czym udało mu się powrócić do Paryża. Działalność artystyczna Norwida ożywiła się, opublikował kilka utworów. W 1863 roku wybuchło Powstanie Styczniowe, które pochłonęło uwagę Norwida. Choć sam, ze względu na stan zdrowia, nie brał w nim udziału, ale w dziesiątkach listów i memoriałów zgłaszał różne projekty polityczne, które nie znajdowały jednak odzewu.
Rysunek Cypriana Kamila Norwida zatytułowany „U źródła” (Fot. Polona)
Twórczość Norwida
W okresie Powstania Styczniowego rozpoczął pracę nad swym najobszerniejszym poematem „Quidam”, a w 1866 roku ukończył pracę nad „Vade-mecum”, chociaż tomu, mimo prób i protekcji, nie udało się wydać. W następnych latach powstał m.in. cykl impresji „Czarne kwiaty”, łączący cechy eseju i pamiętnika oraz jedyny opublikowany za jego życia zbiór twórczości „Poezje”. Nie znalazły one jednak uznania publiczności i krytyków. Pewną popularność Norwid zdobył jedynie jako mówca i deklamator, a także twórca szkiców i akwarel, których sprzedaż stanowiła główne źródło utrzymania artysty.
W następnych latach Cyprian Kamil Norwid cierpiał nędzę, podupadł na zdrowiu, męczyła go gruźlica. W 1877 roku przeżył tragedię z powodu nieudanego wyjazdu do Florencji. Bardzo liczył na poprawę stanu zdrowia, wysłał swój dobytek, ale książę Władysław Czartoryski nie udzielił poecie obiecanej pożyczki. Kuzyn Norwida, Michał Kleczkowski umieścił go w Domu św. Kazimierza na przedmieściu Ivry na peryferiach Paryża.
Regulamin zakładu ograniczał swobodę poety i utrudniał jego kontakty z Paryżem, co spotęgowało samotność, izolację i zgorzknienie. Norwid pracował twórczo do samej śmierci. W ostatnich latach życia powstał m.in. dramat „Miłość czysta u kąpieli morskich”, nowele „Stygmat”, „Ad leones!”, „Tajemnica lorda Singelworth”.
Śmierć Cypriana Kamila Norwida
Cyprian Kamil Norwid zmarł 23 maja 1883 roku w Domu św. Kazimierza. Podróżował za życia i podróżował po śmierci. Ciało pochowane na cmentarzu w Ivry po pięciu latach zostało przeniesione do polskiego grobu zbiorowego na cmentarzu Les Champeaux w podparyskim Montmorency, a następnie – gdy wygasła 15-letnia koncesja – do zbiorowego grobu domowników Hotelu Lambert. Dopiero w 2001 roku Norwid doczekał się upamiętnienia, na jakie zasłużył. W 180. rocznicę urodzin poety urna z ziemią z ostatniego jego grobu została umieszczona obok grobów Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego w Krypcie Wieszczów na Wawelu.
Opr. na podst. nck.pl, dzieje.pl, poezja.org
