Fot. gov.pl

Najważniejszym i najbardziej majestatycznym świętem w kalendarzu chrześcijańskim jest Wielkanoc. Wówczas wierni we wszystkich zakątach kuli ziemskiej cieszą się ze Zmartwychwstania Chrystusa oraz zakończenia okresu Wielkiego Postu. W przededniu Święta Zmartwychwstania Pańskiego poznajmy polskie tradycje i zwyczaje wielkanocne.

Niedziela Palmowa

Obchody Wielkanocy zaczynają się tydzień przed Niedzielą Zmartwychwstania, w Niedzielę Palmową, zwaną też Niedzielą Męki Pańskiej. W dniu tym wspominany jest wjazd Jezusa do Jerozolimy. W kościołach są święcone tzw. palemki, wykonane najczęściej z gałązek wierzby, ozdabiane bukszpanem i kwiatami. Dawniej poświęconą palemką lekko uderzało się każdego z domowników na szczęście. Towarzyszyły temu okrzyki „Nie ja biję, palma bije, wierzba bije, nie zabije, za tydzień Wielki dzień”. Później palmy były umieszczane nad drzwiami lub za obrazem, co miało chronić dom przed burzą i ogniem.

Fot. Artur Sojka

Triduum Paschalne

Najważniejszym okresem przed Niedzielą Zmartwychwstania jest Triduum Paschalne, którego pierwszym dniem jest Wielki Czwartek. Po Mszy Wieczerzy Pańskiej z ołtarza znikają wszelkie przedmioty, a dzwony milkną aż do czasu Zmartwychwstania.

W Wielki Piątek odbywają się Drogi Krzyżowe, upamiętniające szlak Chrystusa na Golgotę. Pod koniec nabożeństwa ciało Jezusa składa się do grobu. Jest to jedyny dzień w roku, kiedy nie odprawia się mszy świętej. Tego dnia obowiązuje ścisły post. Jedną z dawnych tradycji było urządzanie „pogrzebu” żuru i śledzia, które były typowo postnymi potrawami.

Natomiast w Wielką Sobotę święci się wodę, ogień i cierń. Również święcone są pokarmy, spożywane później przy świątecznym śniadaniu w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego.

Święconka

Święcenie pokarmów w Wielką Sobotę ma długą tradycję. W Polsce zawartość święconki zależy od regionu. Zazwyczaj jednak koszyki z potrawami, zawierają baranka, symbolizującego Zmartwychwstałego Chrystusa, jajka jako symbol rodzącego się życia, chleb – symbol ciała Chrystusa, ale też dobrobytu i pomyślności, chrzan, czyli symbol męki Pańskiej, sól, symbolizująca istotę prawdy, ser, który jest symbolem pojednania człowieka z naturą oraz babkę – symbol umiejętności.

Fot. Agencja Gazeta

Niedziela Wielkanocna

Wielka Niedziela, dzień Zmartwychwstania Pańskiego jest najbardziej oczekiwanym i radosnym dniem. Tradycyjnie, rozpoczyna się mszą i procesją rezurekcyjną, po których wszyscy pozdrawiają się słowami „Chrystus Zmartwychwstał”, na co odpowiada się „Prawdziwie Zmartwychwstał”.

Dzwony na mszy rezurekcyjnej poprzedzają uroczyste śniadanie. Stół wielkanocny powinien być przykryty białym obrusem. Śniadanie rozpoczynają wzajemne życzenia i dzielenie się jajkiem. Z potraw królują żurek, biała kiełbasa, pasztety, pieczenie i szynki. Na deser świąteczne wypieki: babki, mazurki i serniki. W niektórych regionach po świątecznym śniadaniu następuje tzw. zajączek wielkanocny, czyli szukanie drobnego upominku ukrytego gdzieś w domu lub ogrodzie.

Zdobienie jajek

Jedna z najlepiej znanych tradycji wielkanocnych to malowanie jajek. Powszechnie wszystkie dekorowane jajka zwie się pisankami. Jednak faktyczne nazwy zależą od techniki wykonania zdobienia. Kraszanki są jednobarwne, bez wzorów, barwione w wywarach z roślin. W przypadku pisanek, patyczkiem pisze się wzór gorącym woskiem, zanurza się jajka w barwniku, po czym ściera wosk. Rysowanki lub skrobanki to jaja dekorowane techniką rytowniczą – na ufarbowanym jajku ostrym nożykiem lub szpilką wyskrobuje się wzory.

Pisanki są również przedmiotem zabawy. Do dzisiaj w niektórych domach istnieje tradycja, polegająca na stukaniu się czubkami jajek lub toczeniu pisanek po stole, tak by się zderzyły. Wygrywa ten, którego jajko rozbiło pisankę przeciwnika.

Fot. folklorysta.pl

Śmigus-dyngus

W Poniedziałek Wielkanocny, zwany też lanym poniedziałkiem, obowiązuje śmigus-dyngus, czyli wzajemne oblewanie się wodą. Stare powiedzenie głosie, „Gdzie się woda leje, tam się dobrze dzieje”. Dawniej śmigus oznaczał uderzanie, czyli smaganie wierzbowymi gałązkami lub polewanie wodą. Dyngusem w postaci pisanki, słodyczy czy pieniędzy można było wykupić się od śmigusa. Dziewczęta mocno oblane wodą lub wysmagane w tym dniu gałązkami wierzbowymi, mogły liczyć na duże powodzenie u chłopców.

Tradycje są ważnym elementem kultury każdego narodu, jednak najważniejszą rzeczą jest pamiętać o powodzie, dla którego świętujemy. A powodem jest Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, więc świętujmy pełni wiary, nadziei, miłości, a także przepełnieni ufnością do Zmartwychwstałego Zbawiciela. Wesołego Alleluja!

Opracowała: Danuta Stefanko