Na Przykarpackim Uniwersytecie Narodowym im. Wasyla Stefanyka odbył się wernisaż wystawy fotograficznej Jacka Wnuka „Biały Słoń”. Wystawa przedstawiająca dawne Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologiczne im. Marszałka Józefa Piłsudskiego na szczycie góry Pop Iwan zimą jest wynikiem wyprawy w Karpaty Wschodnie.
– Pop Iwan był takim celem, z jednej strony w warunkach zimowych niebezpiecznym, ale celem, gdzie mogliśmy zrealizować masę bardzo różnorodnych fotografii. Te fotografie prezentują przestrzeń w różnych warunkach oświetleniowych, w potężnym wietrze, w różnych wariantach chmur. Sam w sobie budynek oblodzony, potężny monumentalny, on robi wrażenie – powiedział Jacek Wnuk z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie, jeden z autorów eksponowanych prac.
Po otwarciu wystawy fotograficznej licznie zebranej publiczności zostały zaprezentowane dwa filmy dokumentalne, które powstały dzięki wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej.
Film „Obserwatorium” w reżyserii Wiesława Romanowskiego, który powstał z inicjatywy Instytutu Polskiego w Kijowie i Studium Europy Wschodniej ma na celu promocję wyjątkowego obiektu dziedzictwa architektonicznego i naukowego II Rzeczypospolitej, jakim jest dawne polskie Obserwatorium, potocznie nazywane Białym Słoniem.
Natomiast film „Biały Słoń” produkcji „Studia Filmowego Lwów” Kuriera Galicyjskiego w reżyserii Eugeniusza Sało opowiedział gościom o dzisiejszości słynnego obserwatorium na Popie Iwanie.
– Filmy wywarły na mnie pozytywne wrażenie. W szczególności z tego względu, że przedstawiają oczywiście historię miejsca, ale mówią też o tym, jaką rolę to miejsce odgrywa teraz i odegra w przyszłości. Jak bardzo ono może pomóc w tym, aby jednoczyć narody, aby służyć zwykłym ludziom, także swoją piękną historią – powiedział attache konsularny w Konsulacie Generalnym RP we Lwowie Patryk Stelmach.
Od kilku lat Uniwersytet Warszawski wspólnie z Przykarpackim Uniwersytetem Narodowym w Iwano-Frankiwsku rewitalizują obiekt i przywracają pamięć o tym niegdyś najnowocześniejszym w Europie obserwatorium.
– Jestem szczerze przekonany, że ten projekt rewitalizacji Obserwatorium na górze Pop Iwan jest nie tylko dobrym przykładem współpracy polsko-ukraińskiej w obszarze naukowym, ale jest przykładem tego, jak można rozwijać jakąś fantastyczną, różnostronną sprawę – powiedział obecny na sali kierownik Departamentu Kultury, Narodowości i Religii Administracji Państwowej Obwodu Iwanofrankiwskiego Wołodymyr Fedorak. – Uwzględniając momenty, które widzieliśmy w filmach, można wywnioskować, że jest tu też kontekst geopolityczny. W sytuacji, w której obecnie żyjemy ta współpraca Polaków i Ukraińców, nawet przy tym projekcie, pokazuje wiele perspektyw – dodał pan Fedorak.
O odbudowie i funkcjonowaniu dawnego Obserwatorium opowiedzieli po obejrzeniu filmów naczelnik Służby Ukrainy ds. Sytuacji Nadzwyczajnych w obwodzie iwanofrankiwskim Wołodymyr Czernecki oraz rektor Uniwersytetu Ihor Cependa.
– Mamy taki wspólny sukces, ponieważ udało się wygrać grand w ramach grandów programu transgranicznego PL-BY-UA, który dotyczy odnowienia dawnego Obserwatorium i faktycznej adaptacji do Centrum Ratownictwa Górskiego, które pozwoli dzisiaj tworzyć potężny ośrodek szkolenia ratowników. Grand obejmuje 1 milion 50 tysięcy euro – powiedział rektor Cependa. – Będzie to dobra szkoła dla ratowników górskich, a także ośrodkiem badawczym dla studentów, naukowców obu państw. Tak, aby obserwatorium działało cały rok. To jest właśnie to do czego dążymy, aby to nie był sezonowy obiekt – podkreślił pan Cependa.
16 września 2017 roku w odbudowanej części obiektu otwarto polsko-ukraińską stację ratownictwa górskiego, dzięki czemu wędrówki po przepięknej Huculszczyźnie stały się jeszcze bezpieczniejsze.
– Temat odbudowy dawnego Obserwatorium jest bardzo ciekawy. Interesujący jest też format współpracy. Jest to współpraca różnych instytucji, współpraca strony polskiej i ukraińskiej. Wiemy, że sytuacje nadzwyczajne nie mają granic. Nic tak nie zbliża ludzi, jak udział we wspólnych projektach, szczególnie, kiedy są związane z bezpieczeństwem ludzi – powiedział Wołodymyr Czernecki.
Wydarzenie odbyło się w ramach 8 Przeglądu Najnowszych Filmów Polskich „Pod Wysokim Zamkiem” w Iwano‑Frankiwsku.
Tekst: Danuta Stefanko
Audycja w radiu CKPiDE:
Zdjęcia: Ołeksa Butczak
