Rafajłowa to miejscowość, która przed II wojną światową wchodziła w skład II Rzeczypospolitej, województwa stanisławowskiego, powiatu nadwórniańskiego. Jej rozwój przypada na koniec XIX wieku. Mieszkańcami wsi byli wówczas Rusini, Polacy, Żydzi i Austriacy. W historii Polski jest znana dzięki bitwie pod Rafajłową, stoczonej w styczniu 1915 roku podczas I wojny światowej pomiędzy II Brygadą Legionów Polskich a Rosjanami. W czasach II Rzeczypospolitej wieś rozwijała się jako popularny ośrodek letniego i zimowego wypoczynku, baza dla miłośników turystyki górskiej.
Obecnie Rafajłowa to wieś Bystrzyca na Ukrainie Zachodniej, w obwodzie iwanofrankiwskim, w rejonie nadwórniańskim. Miejscowość leży w paśmie górskim Gorgany i jest dobrą bazą wypadową na górskie szlaki turystyczne. Do dziś zachował się Krzyż Legionów na przełęczy Rogodze Wielkie i pomnik legionistów (płyta pamiątkowa i obelisk) w Rafajłowej.
Żeby przybliżyć historię i pokazać urok huculskiej wsi, Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku we współpracy ze Stowarzyszeniem Res Carpathica organizowało w ramach cyklu „Spotkania z Historią” spotkanie z dr Janem Skłodowskim połączone z prezentacją książki „Rafajłowa – huculska wieś w Karpatach Wschodnich”.
– Swojego pierwszego potencjalnego zainteresowania tematem nie jestem świadom, bo ono się pojawiło w 1935 roku. Mój ojciec, który był na obozie harcerskim zapamiętał Rafajłową jako malowniczą huculską miejscowość. Jako młody człowiek chłonął piękno krajobrazów i etnosu – powiedział dr Jan Skłodowski, prezes Stowarzyszenia Res Carpathica. – Po wielu latach przekazał mi swoje spostrzeżenia i to było już moje świadome zainteresowanie. Kiedy powstała wolna Ukraina, mogłem do Rafajłowej pojechać. Mogłem ją również skonfrontować z materiałami historycznymi, które zbierałem na jej temat. Tego się uzbierało sporo. No i w efekcie, aż się prosiło, żeby to jakiś swój kształt materialny przyjęło – mówił autor książki.
Książka „Rafajłowa – huculska wieś w Karpatach Wschodnich” zawiera bogaty materiał archiwalny oraz współczesne fotografie. Na pytanie, czy planuje dr Skłodowski napisanie i wydanie kolejnych dzieł, prelegent spotkania odpowiedział, że mógłby uzupełnić książkę o Rafajłowej i dodać nowe informacje i materiały. Autor książki chce, żeby ona jeszcze się rozwinęła w kilku tematach.
Wśród zebranej publiczności znalazły się osoby, które bezpośrednio przyczyniły się do powstania książki oraz współpracowały z prezesem Janem Skłodowskim podczas prac nad dziełem.
– Współpracujemy z Panem Janem Skłodowskim już w ciągu 15 lat. Pan Skłodowski przyjeżdża do naszej wsi, interesuje się przeszłością Bystrzycy z czego jest nam bardzo miło. Brałam udział w napisaniu tej książki. Współpraca dała nam dużo nowej wiedzy. Mamy pomysły też na dalszą współpracę, gdyż mamy nadzieję, że wieś będzie się rozwijać w dziedzinie turystyki – powiedziała Hanna Hawjuk, wójt wsi Bystrzyca (d. Rafajłowa).
Takie spotkania pozwalają nie tylko dowiedzieć się o naszej przeszłości i historii miejscowości, które zamieszkujemy, ale też spojrzeć na niektóre rzeczy z innej strony.
– Uważam, że takie spotkania są potrzebne nie tylko dla Polaków, Ukraińców, ale są ważne z punktu widzenia historycznego. Musimy pamięć o ludziach, którzy tworzyli historię. I tę historię przekazuje ktoś, kto przyjechał z Polski. To jest zaskakujące – powiedział Michał Dejnega, artysta, plastyk, zastępca dyrektora przedsiębiorstwa „Przestrzeń Innowacyjnych Kreacji PAŁAC”. – Byłem w Rafajłowej tylko jeden raz i jak patrzyłem dzisiaj na prezentowane materiały, odtworzyłem z pamięci swoją wizytę na Huculszczyznę. Myślę, że warto jeszcze tam pojechać. Zobaczyć tą miejscowość, zobaczyć pamiątki, które są na tych ziemiach i porozmawiać z tymi ludźmi, którzy obecnie tworzą historię tych regionów – dodał Michał Dejnega.
Spotkanie z dr Janem Skłodowskim odbyło się 12 kwietnia 2019 roku. Było to już drugie wydarzenie z cyklu „Spotkania z Historią” w tym roku i zostało współfinansowane ze środków Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie.
Tekst: Danuta Stefanko
Audycja w radiu CKPiDE:
Zdjęcia: Andrzej Leusz
