- W tym miejscu zginęło kilkaset obywateli Stanisławowa, którzy zostali zamordowani tylko dlatego, że byli Polakami. Niedaleko są pochowane nazistowskie ofiary innych narodowości – Żydzi, Ormianie, Ukraińcy. Jest to bardzo symboliczne miejsce dla obchodów Dnia Konstytucji 3 Maja. Te słowa są przypominaniem nam dzisiejszym o tym, czym jest państwowość i jak wielkie znaczenie ma dla każdego narodu, niezależnie od jego narodowości. Jak trudno jest ją zdobyć i jak łatwo i brutalnie może być zniszczona.
3 maja 2018 roku w Czarnym Lesie niedaleko Stanisławowa (obecnie Iwano-Frankiwsk) zebrali się mieszkańcy Iwano-Frankiwska, Lwowa, goście z Polski, którzy przybyli na obchody Dnia Konstytucji Polski, aby uczcić pamięć pomordowanych przez hitlerowców w latach 40-ch XX wieku lekarzy, nauczycieli, kolejarzy, inżynierów. Kobiety, mężczyźni, młodzież, osoby starsze. Zabici tylko przez to, że należeli do „niższej rasy”, do narodowości „drugiego sortu”. Miejsce pochowania ich zwłok 25 lat temu upamiętniono krzyżem, a doły śmierci, gdzie zostali rozstrzelani, uporządkowano jako mogiły zbiorowe. Miejscem tym już ćwierć wieku opiekuje się Towarzystwo Kultury Polskiej „Przyjaźń”. Ludzie, którzy przyjechali na obchody Dnia Konstytucji, pomodlili się za zabitych, złożyli pod pomnikiem i na grobach wianki i kwiaty, zapalili znicze.
Wianek do miejsca pamięci narodowej w towarzystwie Żołnierzy Wojska Polskiego złożył Konsul Generalny Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie Rafał Wolski.
- Zależało nam na tym, żeby obchody święta Konstytucji 3 Maja w Lwowskim Okręgu Konsularnym odbyć w drugim co do wielkości i znaczenia mieście tego okręgu, w Iwano-Frankiwsku, dawnym Stanisławowie, mieście, które ma bardzo wiele pięknych tradycji, związanych ze Starą Rzeczpospolitą, związanych z Polską. Przebywając w Stanisławowie, trudno nie być tutaj i nie oddać cześć pamięci tych, którzy zginęli w sierpniu 1941 roku, zamordowanych przez okupanta niemieckiego tylko dlatego, że byli Polakami. Dlatego radosne święto obchodzimy w miejscu może mało radosnym, ale miejscu, które jest czymś w rodzaju łańcucha pamięci, który wiąże współczesny Iwano-Frankiwsk z tamtym dawnym Stanisławowem, którego najlepsze córki i najlepsi synowie leżą tutaj, w Czarnym Lesie. Cieszmy się z tego, że nasza Ojczyzna jest niepodległa, jest co raz mocniejsza, rozwija się, – powiedział przed zebraną publicznością Pan Rafał Wolski.
- Dzisiaj rano we Lwowie spięliśmy piękną klamrą naszych wieszczów – Mickiewicza i Szewczenka. Położyliśmy kwiaty, zadumaliśmy się o naszym dziedzictwie. Pod obydwoma pomnikami zaśpiewaliśmy nasze hymny narodowe, które dziwnym zbiegiem okoliczności pierwszą strofę mają taką samą. Życzę tu, w tym miejscu, aby w Stanisławowie, Iwano-Frankiwsku, nie zaginęła pamięć o tych, którzy spoczęli w dołach śmierci w Czarnym Lesie, i życzę współczesnym mieszkańcom tego miasta, aby nie tylko nigdy ani ich, ani ich bliskich nie dotknęła podobna tragedia, ale aby cały ten kawał ziemi był od wszystkiego złego, co może się wydarzyć, wolny, – dodał Konsul Generalny Rafał Wolski.
Konstytucja 3 Maja – to testament Starej Rzeczypospolitej. Jest ona nie tylko zasadą konstytucyjną Polski, która była monarchią konstytucyjną, czyli monarchią z pewnym porządkiem prawnym jeszcze od końca XIV wieku. Ale dopiero w 1791 roku Wielki Sejm Czteroletni przyjął Ustawę Generalną, którą nazywano Urzędową, i która uporządkowywała stosunki między władzą a społeczeństwem. W pewnej mierze zmieniała prawokształt Rzeczypospolitej. Były to trudne czasy dla Polski – Austria, Rosja i Prusy podzieliły między sobą Państwo Polskie. Konstytucja 3 Maja była próbą modernizować kraj, żeby mógł on przetrwać. Za rok po uchwaleniu Konstytucji zaczyna się wojna polsko-rosyjska, która kończy się okupacją Polski przez Rosję. Ale zawdzięczając Konstytucji 3 Maja udało się założyć fundament odbudowy współczesnego społeczeństwa, ponieważ przez cały okres XIX i początek XX wieku istniała polska polityczna nacja. Byli ludzie, którzy pracowali nad odbudową struktur państwa polskiego, walczyli na wojnie przeciwko okupantom, pracowali na rzecz odzyskania niepodległości. Oczywiście, że dziś mamy Konstytucję, uchwaloną na referendum 1997 roku, ale ona ma swoje głębokie korzenie właśnie w Konstytucji 3 Maja. Dlatego ten dzień jest taki ważny dla Polaków.
Po uczczeniu pamięci zamordowanych w Czarnym Lesie, społeczność polska uczestniczyła w uroczystej mszy świętej z okazji 227. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja koncelebrowanej w kościele pw. Chrystusa Króla Wszechświata, przez Arcybiskupa Metropolity Lwowskiego Mieczysława Mokrzyckiego.
Święto zakończyło uroczyste przyjęcie w Pasażu Gartenbergów, w którym wzięli udział przedstawiciele władz i instytucji ukraińskich, korpusu dyplomatycznego, duchowieństwa, gości z Polski, a także społeczności polskiej. Spotkanie upiększył koncert fortepianowy młodej polskiej pianistki Sabiny Bury, która brawurowo wykonała utwory Fryderyka Chopina i Myrosława Skoryka.
Gości powitał Konsul Generalny Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie Rafał Wolski. Życzenia wszystkim złożyli: Poseł na Sejm RP Bogusław Sonik, Przewodniczący Iwano-Frankiwskiej Państwowej Administracji Obwodowej Ołeh Honczaruk, Przewodniczący Iwano-Frankiwskiej Rady Obwodowej Ołeskandr Sycz oraz Mer Miasta Iwano-Frankiwska Rusłan Marcinkiw. Występujący zaznaczyli, że współpraca między Polską i Ukrianą rok rocznie się pogłębia, są tworzone nowe przedsiębiorstwa, a kontakty polityczne, ekonomiczne, humanitarne i kulturalne ciągle się rozwijają.
- Miasta obwodu iwano-frankiwskiego, – powiedział Konsul Generalny, – współpracują z miastami partnerskimi w Polsce, a chyba najbardziej potężną instytucją polską w Iwano-Frankiwsku, działającą na rzecz rozwoju dialogu między Polską i Ukrainą w płaszczyźnie kultury i nauki, jest Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego, które w tym roku obchodzi swoje 5-lecie działalności.
Na zakończenie uroczystości Konsul Generalny RP we Lwowie Rafał Wolski wręczył podziękowania osobom, które najbardziej przyczyniły się i przyczyniają do przekształcenia miasta Iwano-Frankiwska (d. Stanisławowa) w swoisty symbol polsko-ukraińskiej współpracy i wzajemnego zrozumienia.
Zdjęcia: Dmytro Demianiw, Włodzimierz Harmatiuk
